طراح و توسعه دهنده وب - 7 سال سابقه طراحی سایت و سئوی انواع سایت
وقتی نام یک وبسایت را در مرورگر کامپیوتر یا موبایل خود وارد میکنید، مرورگر برای پیدا کردن آن سایت در میان میلیونها وبسایت دیگر، از سیستمی به نام dns کمک میگیرد. اگر بخواهیم بدانیم dns چیست به زبان ساده، میتوان گفت این سیستم مانند یک دفترچه تلفن جهانی است؛ نام هر سایت را به «آدرس اینترنتی مخصوص آن» تبدیل میکند تا مرورگر بداند باید به کجا برود و صفحه را برای شما باز کند.
DNS مخفف (Domain Name System) یعنی «سیستم نام دامنه» است که وظیفهاش شبیه کاری است که دفترچه تلفن برای ما انجام میدهد. برای تعریف dns چیست به زبان ساده باید گفت، وقتی شما در مرورگر مینویسید example.com:
ایده اولیه dns در سال ۱۹۸۳ توسط Paul Mockapetris مطرح شد تا روش دستی ذخیره آدرسها در فایلهای بزرگ و ناکارآمد کنار گذاشته شود. از آن زمان تا امروز، dns یکی از ستونهای اصلی اینترنت محسوب میشود و بدون آن، هیچ ارتباطی میان کاربران و سرورها برقرار نخواهد شد.
وظیفه اصلی DNS، هدایت درخواستها، یافتن مسیر ارتباطی بهینه و اطمینان از رسیدن دادهها به مقصد درست است. در واقع، dns همان سیستمی است که بدون دخالت انسان، فرآیند شناسایی و مسیردهی اطلاعات را مدیریت میکند.
کاربرد dns در اینترنت بسیار گسترده است و میتوان آن را در چند دسته اصلی بررسی کرد:
در واقع وقتی درباره dns چیست و چه کاربردی دارد صحبت میکنیم، منظور فقط نمایش صفحات وب نیست؛ بلکه کل ارتباطات بین کاربران، سرورها، ایمیلها و حتی سیستمهای ابری از طریق dns مدیریت میشود.
مسیر یک درخواست ساده را تصور کنید، زمانیکه آدرس سایتی مانند example.com را در مرورگر وارد میکنید، فرایند جستوجو و یافتن آدرس واقعی آن سایت در چند مرحله انجام میشود. هر مرحله توسط بخشی از سیستم dns مدیریت میشود تا در نهایت مرورگر بتواند صفحه مورد نظر را از سرور اصلی دریافت کند.
در دفعات بعد، وقتی آدرس دامنهای را وارد میکنید، مرورگر ابتدا بررسی میکند که آیا قبلا آدرس IP آن را در حافظه (dns cache) ذخیره کرده است یا نه و اگر ذخیره نشده باشد، درخواست جدیدی ارسال میشود.
آشنایی با انواع یا لایههای مختلف DNS کمک میکند، مراحل بالا را خیلی سادهتر درک کنید. ستون فقرات DNS را مجموعهای از سرورها تشکیل میدهد که هرکدام در مسیر جستوجوی آدرس دامنه نقشی مشخص دارند.
Recursive Resolver یا DNS Recursor اولین سروری است که مرورگر با آن ارتباط برقرار میکند. زمانی که آدرس دامنهای را وارد میکنید، مرورگر درخواست را به DNS Resolver میفرستد. این سرور خودش پاسخ نهایی یا آدرس دامنه را ندارد، اما میداند باید از چه سرورهایی آن را بگیرد. Resolver نقش واسطه را دارد و پاسخ را از سایر سرورهای dns جمعآوری کرده و به کاربر برمیگرداند.
برای افزایش سرعت، نتایج را مدتی در حافظه (cache) ذخیره میکند تا در دفعات بعدی نیازی به پرسوجوی کامل نباشد.
این سرورها میدانند که هر پسوند دامنه (مثل .com، .net یا .ir) در چه مجموعهای از سرورها قرار دارند. در واقع این سرورها شبیه نگهبانان یک شهر هستند که میداند که هر آدرس در کدام منطقه شهر هستند ولی آدرس دقیق را نمیدانند. پس وقتی Resolver درخواست شما را به Root Server میفرستد، این سرور پاسخ نهایی نمیدهد، بلکه آن را به گروه بعدی یعنی TLD name server هدایت میکند.
در حال حاضر ۱۳ مجموعه Root Server اصلی در جهان وجود دارد که تحت نظارت سازمانهایی مانند ICANN فعالیت میکنند.
در مرحله بعد، درخواست به TLD Server میرسد. وظیفه این سرور مشخص کردن این است که دامنه مورد نظر شما به کدام سرور اصلی (Authoritative name server) تعلق دارد. به عبارت دیگر، TLD name server مانند فهرستی است که میگوید اطلاعات هر دامنه در کدام سرور نهایی ثبت شده است.
آخرین بخش از زنجیرهی dns همین سرور است. Authoritative Name Server اطلاعات دقیق هر دامنه را در خود ذخیره دارد؛ از جمله:
زمانی که مرورگر به این سرور میرسد، پاسخ قطعی را دریافت میکند و میداند باید به چه IP متصل شود تا سایت باز شود.
برای جلوگیری از قطعی یا از دست رفتن دادهها، معمولا در کنار سرور اصلی، یک سرور ثانویه وجود دارد که نسخهای از دادهها را نگه میدارد. اگر Authoritative Server از دسترس خارج شود، Secondary Server موقتا پاسخدهی را بر عهده میگیرد تا ارتباط قطع نشود. این ساختار یکی از دلایل پایداری بالای dns در سطح جهانی است.
به طور کلی، میتوان گفت انواع سرورهای dns شامل پنج بخش اصلی است: Recursive Resolver، Root name server ، TLD name server ، Authoritative name server و Secondary name server. این سرورها با همکاری هم باعث میشوند هر بار که آدرس سایتی را در مرورگر وارد میکنید، در چند میلیثانیه مسیر آن شناسایی و صفحه، نمایش داده شود.
وقتی مرورگر شما برای پیدا کردن یک سایت با سرورهای مختلف در تماس است، همه این فرستادن و گرفتن اطلاعات باید با یک قانون مشخص انجام شود که این قانون، همان پروتکل DNS است. پروتکل DNS تعیین میکند مرورگر چطور سوال بفرستد («آدرس این سایت کجاست؟») و چطور پاسخ را دریافت کند. این کار طوری طراحی شده که خیلی سریع انجام شود؛ چون هر بار که وارد سایتی میشوید، همین پرسش و پاسخ در چند لحظه بین دستگاه شما و سرورهای اینترنت انجام میشود.
برای اینکه سرعت حفظ شود، DNS معمولا از روشهای ساده و سریع استفاده میکند. اما در نسخههای جدیدتر، امنیت هم به آن اضافه شده است. حالا DNS میتواند پرسشها و پاسخها را رمزگذاری کند (با روشهایی به نام DoH و DoT) تا هیچکس در مسیر نتواند ببیند شما چه سایتی را باز میکنید یا اطلاعات را تغییر دهد. به زبان خیلی ساده، پروتکل DNS همان قانون گفتگو میان مرورگر و سرور است که باعث میشود سایتها سریع و امن برای شما باز شوند.
در ظاهر، دو اصطلاح name server و dns server متفاوت به نظر میرسند، اما در عمل مفهوم نزدیکی به یکدیگر دارند:
dns یک شبکه سلسله مراتبی از سرورها و فایلهاست که با هدف هدایت درخواستهای کاربران به مقصد درست طراحی شده است.
در ساختار نامگذاری dns، همه چیز به صورت سلسله مراتبی تنظیم شده است؛ یعنی از بالاترین سطح تا پایینترین سطح. این سطوح به ترتیب عبارتاند از:
این ساختار باعث میشود dns مانند یک درخت منظم عمل کند؛ از ریشه تا برگها. هر سطح مسئول بخش خاصی از اطلاعات دامنه است و سیستم با همین ترتیب مسیر درخواستها را پیدا میکند.
براساس مقاله ای در سایت microsoft ، اجزای فنی dns شامل بخشهایی هستند که اطلاعات را ذخیره، مدیریت و در زمان نیاز پاسخ میدهند. مهمترین آنها عبارتاند از:
به زبان ساده، ساختار dns مثل یک نقشه چند لایه از نامها و مسیرهاست و اجزای dns همان اجزای فنیای هستند که این نقشه را اجرا میکنند: دامنهها، زونها، فایلهای زون، رکوردها و حافظه کش. این ترکیب باعث میشود dns بتواند با دقت، سرعت و نظم بالا هر نام دامنه را به آدرس درستش هدایت کند.
مدیریت و پیکربندی dns یکی از حیاتیترین مراحل در راهاندازی هر وبسایت است. اگر تنظیمات dns بهدرستی انجام نشود، حتی با بهترین هاست یا سرور هم سایت برای کاربران در دسترس نخواهد بود.
پیکربندی dns یعنی تنظیم رکوردها، سرورها و فایلهای مرتبط با دامنه تا مرورگرها بتوانند مسیر درست بین نام دامنه و آدرس سرور را پیدا کنند. در واقع، این مرحله مشخص میکند هر درخواست از سمت کاربر باید به کدام سرور هدایت شود. به طور معمول، این تنظیمات از طریق کنترلپنل دامنه یا هاست (مثل cPanel، DirectAdmin یا Cloudflare) انجام میشود.
در این محیطها میتوانید رکوردهای dns را اضافه، ویرایش یا حذف کنید. اگر برای اولین بار میخواهید این مراحل را انجام دهید، مقاله آموزش اتصال دامنه به هاست میتواند راهنمای خوبی برای شما باشد.
پس از خرید دامنه، باید name serverهای آن را تنظیم کنید تا دامنه به هاست متصل شود. این کار معمولا با وارد کردن آدرسهایی مانند ns1.examplehost.com و ns2.examplehost.com انجام میشود. name serverها به سیستم جهانی dns اطلاع میدهند که اطلاعات مربوط به این دامنه در کدام سرور ذخیره شده است. بدون تنظیم درست name serverها، دامنه شما مقصد مشخصی نخواهد داشت و سایت باز نمیشود.
اگر قصد دارید دامنه خود را به سرویس دیگری منتقل کنید، باید آدرسهای name server جدید را ثبت کنید. در این مورد، میتوانید مراحل را در مقاله انتقال دامنه به هاست دیگر مطالعه کنید.
پس از تنظیم name server، نوبت به ثبت رکوردهای dns میرسد. هر رکورد مسیر خاصی را مشخص میکند، A Record برای آدرس IP سایت، MX Record برای سرویس ایمیل، CNAME Record برای اتصال زیردامنهها و TXT Record برای تنظیمات امنیتی و تایید مالکیت دامنه هستند. برای مثال، اگر بخواهید ایمیلهای دامنهتان از طریق Gmail کار کنند، باید رکوردهای MX مربوط به Google Workspace را در dns اضافه کنید.
اگر از کنترلپنل DirectAdmin استفاده میکنید، باید از نحوه انجام این کار در تنظیم dns در دایرکت ادمین مطلع باشید.
در نهایت، پیکربندی صحیح dns نهتنها بر دسترسی سایت تاثیر میگذارد، بلکه در امنیت، سرعت پاسخدهی و حتی سئو نیز نقش مستقیم دارد. بسیاری از خطاهای اتصال، به دلیل اشتباه در تنظیم name server ها یا ثبت نادرست رکوردها اتفاق میافتند.
امنیت در سیستم dns اهمیت بسیار زیادی دارد، زیرا تمام مسیرهای ارتباطی اینترنت از طریق آن انجام میشود. هرگونه ضعف در این بخش میتواند باعث شود کاربران به جای سایت واقعی، به سرورهای جعلی یا آلوده هدایت شوند. اگر بخواهیم dns چیست به زبان ساده را از زاویه امنیت توضیح دهیم، میتوان گفت dns همان نقطه اعتماد میان کاربر و اینترنت است؛ جایی که اگر درست محافظت نشود، کل ساختار شبکه در معرض خطر قرار میگیرد.
DNSSEC (Domain Name System Security Extensions) مجموعهای از استانداردهای امنیتی است که برای جلوگیری از جعل پاسخهای dns طراحی شده است. این فناوری با استفاده از امضای دیجیتال، اطمینان میدهد که پاسخی که از سرور دریافت میشود واقعی و دستکاری نشده است.
بدون DNSSEC، مهاجمان میتوانند اطلاعات جعلی را به dns تزریق کنند و کاربر را به سایتهای تقلبی هدایت کنند. فعال سازی DNSSEC معمولا از طریق کنترلپنل دامنه یا سرویسهایی مثل Cloudflare امکان پذیر است.
فایروال dns یکی از ابزارهای پیشرفته برای افزایش امنیت شبکه است. برخلاف فایروالهای سنتی که ترافیک را بر اساس آدرس IP یا پورت بررسی میکنند، فایروال dns قبل از ارسال درخواست به سرور، نام دامنه را تحلیل میکند. این سیستم میتواند دامنههای آلوده، فیشینگ یا بدافزار را شناسایی کرده و مانع اتصال کاربر شود. در شرکتهای بزرگ، فایروال dns معمولا در سطح شبکه فعال است تا از همه دستگاهها محافظت کند.
سیستم dns یکی از اهداف اصلی حملات سایبری است، چون تقریبا تمام ارتباطات اینترنتی از طریق آن انجام میشود. مهمترین تهدیدات شامل موارد زیر هستند:
هرچند dns سیستمی قدرتمند و پایدار است، اما در عمل ممکن است با خطاها یا تاخیرهایی مواجه شود که عملکرد سایت را مختل میکنند. دانستن اینکه این مشکلات از کجا به وجود میآیند و چطور باید آنها را رفع کرد، برای مدیران سایت ضروری است.
یکی از مشکلات رایج، کندی در پاسخ dns است. این اتفاق معمولا زمانی رخ میدهد که سرورهای نام دامنه فاصله جغرافیایی زیادی با کاربران دارند یا cache مرورگر و سیستم عامل قدیمی شده است. راهحل ساده برای کاربران، پاککردن dns cache است و برای مدیران سایت، استفاده از سرویسهای توزیع شده جهانی مثل Cloudflare یا Google DNS است که میتواند سرعت پاسخ را به طور چشمگیری افزایش دهد.
وقتی کاربر دامنهای را وارد میکند که در سیستم dns وجود ندارد، مرورگر با خطای NXDOMAIN روبهرو میشود. این خطا معمولا در یکی از دو حالت اتفاق میافتد: یا دامنه هنوز ثبت نشده یا رکوردهای آن اشتباه تنظیم شدهاند. اگر تازه وبسایت خود را ساختهاید، مطمئن شوید که دامنهتان به درستی ثبت شده است؛ مثلا اگر قصد دارید یک سایت جهانی راهاندازی کنید، بهتر است از طریق خرید دامنه دات کام اقدام کنید و سپس name serverها را به درستی تنظیم نمایید.
dns cache اطلاعات را برای مدت زمان مشخصی نگه میدارد تا سرعت بارگذاری افزایش یابد، اما گاهی باعث خطا هم میشود. اگر اطلاعات کش قدیمی بماند، کاربران ممکن است به نسخهی نادرست سایت یا سرور قدیمی هدایت شوند. در این موارد، پاکسازی کش dns از روی سیستم یا سرور بهترین راهحل است.
در شبکههای بزرگ، معمولا مدیر سیستم به صورت دورهای کش dns را بازسازی میکند تا از بروز خطا جلوگیری شود.
برخی از بزرگترین حملات سایبری تاریخ از طریق dns انجام شدهاند. در حمله DDoS، مهاجمان با ارسال میلیونها درخواست به سرورهای dns، آنها را از کار میاندازند. در Cache Poisoning، اطلاعات جعلی وارد حافظه dns میشود تا کاربران به سایتهای تقلبی هدایت شوند. راهحل مقابله با این نوع تهدیدات، استفاده از DNSSEC و فایروال dns است که پیشتر دربارهشان صحبت کردیم.
هر خطا در تنظیم یا عملکرد dns مستقیما بر دسترسی کاربران تاثیر میگذارد. حتی اشتباه در یک رکورد A یا MX میتواند باعث شود سایت باز نشود یا ایمیلها به مقصد نرسند. به همین دلیل، بهتر است پیکربندی dns را همیشه از طریق سرویسدهنده معتبر انجام دهید و قبل از اعمال هر تغییر، از تنظیمات قبلی نسخه پشتیبان تهیه کنید.
در این مقاله dns چیست به زبان ساده را توضیح دادیم و فهمیدیم که dns مانند دفترچه تلفن اینترنت است؛ نام دامنه را به آدرس عددی سرور تبدیل میکند تا مرورگر بتواند به درستی سایت را نمایش دهد. ساختار آن از لایههایی مانند Root، TLD، Zone و رکوردهای مختلف تشکیل شده که هرکدام نقشی در مسیر درخواست دارند. همچنین دیدیم پیکربندی دقیق dns چگونه سرعت و پایداری سایت را افزایش میدهد و چرا در شبکههای داخلی نیز کاربرد دارد.
در نهایت، میتوان گفت درک و مدیریت صحیح dns برای هر وبسایت، تفاوت بین یک حضور پایدار و حرفهای در اینترنت و تجربهای پر از خطا و قطعی است.
با ذخیره اطلاعات دامنه در حافظه موقت مرورگر و سیستم، دیگر نیازی به جستوجوی مجدد نیست و سایتها سریعتر باز میشوند.
خیر، در شبکههای داخلی شرکتها هم از dns برای شناسایی و اتصال کامپیوترها و سرورها استفاده میشود.
معمولا به دلیل تنظیم اشتباه رکوردها، کش قدیمی یا اختلال موقت در name server هاست و با بازبینی تنظیمات برطرف میشود.
با استفاده از DNSSEC برای اعتبارسنجی پاسخها و SSL برای رمزگذاری دادهها، مسیر ارتباطی امن و مطمئن میماند.
خطاهای NXDOMAIN، تاخیر در پاسخدهی و حملات DDoS از رایجترین چالشها هستند که با تنظیم و مانیتورینگ دقیق قابل پیشگیریاند.
این مقاله برای شما مفید بود؟
ابرها همیشه در تلاش است تا با فراهم کردن به روزترین تجهیزات و فناوریها، پایدارترین بسترها را برای ساخت کسب و کارهای مختلف فراهم آورد. تا همیشه در کنار شما برای ساختن قویترین کسب و کارهای ایرانی.
راههای ارتباطی با ابرها : [email protected]
کلیه حقوق برای ابرها محفوظ می باشد.
Copyright © 2025 Abrha Cloud Computing Technology ® , All Rights Reserved.